Jak zdobyć rzetelne informacje medyczne: brutalna rzeczywistość cyfrowego zdrowia

Czasem masz wrażenie, że Twój zdrowotny „detektor kłamstw” wybucha z przeciążenia? W epoce, gdy wyszukiwanie objawów kończy się głębokim nurkowaniem w oceanie wątpliwych porad, pytanie „jak zdobyć rzetelne informacje medyczne” jest bardziej palące niż kiedykolwiek. Według najnowszego Raportu Higieny Cyfrowej 2024 zaledwie 31% Polaków zawsze weryfikuje zdrowotne newsy online. Reszta przemyka palcami po nagłówkach, łykając clickbaity i „rewolucyjne” metody leczenia jak multiwitaminę na odporność. Efekt? Cyfrowy chaos, w którym fake newsy rozprzestrzeniają się szybciej niż grypa w listopadzie, a rzetelna wiedza zdrowotna staje się niemal luksusem. Jeśli chcesz przestać być pionkiem w tej grze i nauczyć się rozbrajać pułapki informacyjne, ten artykuł jest dla Ciebie – bez znieczulenia, bez uproszczeń, za to z brutalną szczerością i eksperckim podejściem. Odkryjesz 9 twardych prawd, które zmienią Twój sposób korzystania z Internetu i pomogą Ci nie dać się nabrać na zdrowotne mity i naciągane „rewelacje”. Czas na detoks informacyjny. Wchodzisz?

Dlaczego rzetelne informacje medyczne stają się luksusem

Statystyka, która nie daje spać spokojnie

W 2024 roku digitalowa rzeczywistość polskiego pacjenta przypomina pole minowe. Według Raportu Higieny Cyfrowej 2024, tylko 31% Polaków deklaruje, że zawsze weryfikuje zdrowotne informacje znalezione w internecie. Tłumaczy to, dlaczego dezinformacja zdrowotna rozprzestrzenia się błyskawicznie – zwłaszcza tam, gdzie dostęp do lekarza staje się coraz trudniejszy, a kolejki do specjalistów przypominają sceny z PRL-owskiej apteki. Z raportu Polska Izba Ubezpieczeń wynika, że aż 4,23 mln Polaków korzysta już z prywatnej opieki zdrowotnej, uciekając przed systemowymi niedoborami. Tymczasem to właśnie ograniczony dostęp do sprawdzonych źródeł i ekspertów stwarza idealne warunki do rozwoju fake newsów zdrowotnych.

Cyfrowa dezinformacja to nie tylko clickbaity – to realny koszt zdrowia. Każdy niezweryfikowany news czy viralowy post o „cudownych lekach” to kolejne miny na ścieżce do rzetelnej wiedzy, na których codziennie wybuchają ci, którzy rezygnują z podstawowej ostrożności informacyjnej.

Geneza chaosu informacyjnego w polskim internecie

Przyczyny tej informacyjnej anarchii są wielopoziomowe. Z jednej strony mamy niedobory kadrowe, rosnące koszty opieki zdrowotnej i ograniczony dostęp do lekarzy (zwłaszcza w mniejszych miejscowościach). Z drugiej – eksplozję contentu tworzonego przez influencerów bez medycznych kwalifikacji, portale zarabiające na sensacyjnych nagłówkach i „ekspertów”, których wiedza kończy się na przeczytaniu jednego forum.

Tabela 1: Najważniejsze czynniki napędzające chaos informacyjny w polskim internecie zdrowotnym
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Raportu Higieny Cyfrowej 2024, Polska Izba Ubezpieczeń 2024

Koszt błędnych informacji: historie z życia

Koszt błędnych informacji to nie tylko zmarnowany czas. To realne dramaty rodzin, które uwierzyły w „naturalne terapie” zamiast skonsultować się z lekarzem, czy osób, które zignorowały objawy poważnej choroby, bo „ktoś na forum pisał, że to przejdzie samo”. Przykład? Anna, 28 lat, zamiast pójść do specjalisty, przez kilka miesięcy stosowała „domowe triki” znalezione na blogu. Efekt? Pogorszenie stanu zdrowia i dłuższa, kosztowniejsza terapia. Takich historii są tysiące.

„Zaufałam popularnemu blogowi, bo miał tysiące obserwatorów. Dopiero po czasie zrozumiałam, jak łatwo dać się nabrać – i jak drogo to może kosztować.” — Anna, pacjentka, cytat z wywiadu dla PAP Zdrowie, 2024

Wnioski są bolesne: w erze cyfrowej to, co wydaje się szybkie i wygodne, często kończy się dłuższą i trudniejszą drogą do zdrowia.

Jak rozpoznać wiarygodne źródła medyczne w 2025 roku

Czym różni się blog od recenzowanego czasopisma

W sieci wszystko wygląda profesjonalnie – do momentu, gdy zaczniesz czytać ze zrozumieniem i… sprawdzać źródła. Bloger zdrowotny może mieć setki tysięcy followersów i perfidnie wystylizowaną stronę, ale czy jego teksty przechodzą recenzję naukową? Kto je podpisuje i czy naprawdę powołuje się na dowody naukowe, czy tylko powiela plotki i trendy?

Tabela 2: Kluczowe różnice między blogiem a recenzowanym czasopismem naukowym
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Świat Lekarza, 2024

To właśnie recenzja naukowa i jawność źródeł są kluczowe, jeśli naprawdę zależy Ci na tym, by zdobyć rzetelne informacje medyczne. Sprawdź, czy autor ma dorobek naukowy, czy tylko ładne zdjęcie w bio.

Kto naprawdę stoi za popularnymi portalami zdrowotnymi

Popularność nie gwarantuje jakości. Za wieloma portalami stoją firmy farmaceutyczne, agencje reklamowe albo osoby bez wykształcenia medycznego. Dlatego zanim zaufasz kolejnej stronie, sprawdź: kto ją prowadzi, jakie ma certyfikaty, czy podaje nazwiska ekspertów i akredytacje. Często to, co wygląda na „niezależny portal”, jest tylko przebranym narzędziem marketingowym.

Transparentność to podstawa: wiarygodny portal pokazuje, kto tworzy treści i jakie kwalifikacje posiadają jego eksperci. Brak tych informacji to pierwszy sygnał ostrzegawczy.

AI i automaty: nowa era weryfikacji?

Sztuczna inteligencja coraz częściej wspiera użytkowników w odróżnianiu prawdy od bzdur. Narzędzia oparte na AI skanują setki artykułów w sekundę, wychwytują powielane fake newsy i podpowiadają, które źródła są godne zaufania. Jednak nie każda automatyzacja działa bezbłędnie – algorytmy mogą powielać błędy, jeśli źle się je „nakarmi”.

„AI to potężne narzędzie do walki z dezinformacją, ale ostateczna odpowiedzialność za ocenę treści spoczywa na człowieku.” — Dr. Tomasz Siewiera, Rynek Zdrowia, 2024

Najważniejsze zalety AI w weryfikacji medycznych informacji:

• Błyskawiczna analiza ogromnych zasobów danych, wykrywanie niezgodności
• Automatyczne wychwytywanie powtarzających się fake newsów i clickbaitów
• Sugestie, które źródła cieszą się największą wiarygodnością (na podstawie akredytacji, cytowań)
• Wstępna ocena rzetelności publikacji na podstawie struktury tekstu i użytych źródeł
• Wspieranie użytkownika w selekcji informacji, a nie jej zastępowanie

Największe mity i pułapki: co najczęściej wprowadza w błąd

Top 5 mitów o informacjach medycznych online

W sieci roi się od półprawd i mitów, które zdobyły status „wiedzy obiegowej”, choć nauka nie zostawia na nich suchej nitki. Oto najbardziej niebezpieczne:

• Mit nr 1: Im wyżej w Google, tym bardziej wiarygodnie. Algorytm nie ocenia prawdy, tylko popularność i SEO.
• Mit nr 2: „Naturalne” znaczy bezpieczne. Naturalne metody mogą być równie groźne, jak syntetyczne – dowodów naukowych często brak.
• Mit nr 3: Wiele komentarzy pod artykułem = potwierdzona informacja. Tłum nie zawsze ma rację – zwłaszcza jeśli źródłem są anonimowi użytkownicy.
• Mit nr 4: Skoro znajoma poleca, to musi działać. Każdy organizm jest inny, a anegdoty to nie nauka.
• Mit nr 5: Nie znalazłem informacji o skutkach ubocznych – znaczy, że nie istnieją. Brak danych to nie dowód bezpieczeństwa.

Półprawdy, które brzmią przekonująco

Półprawdy są najgorsze, bo mieszają ziarnko prawdy z toną fałszu. Przykład? Twierdzenie, że „witaminy zawsze pomagają przy przeziębieniu”. W rzeczywistości skuteczność suplementacji zależy od rodzaju witaminy, dawki, czasu podania i indywidualnych potrzeb organizmu.

„To, co działało na jedną osobę, niekoniecznie sprawdzi się u innych. W nauce nie ma miejsca na uniwersalne recepty.” — Prof. Andrzej Zieliński, epidemiolog, Puls Medycyny, 2024

Czerwone flagi – na co uważać w polskim internecie

W polskiej sieci roi się od stron, które na pierwszy rzut oka wyglądają profesjonalnie, a po głębszej analizie okazują się marketingowym mirażem. Oto, na co warto zwrócić uwagę:

• Brak informacji o autorach – jeśli nikt nie podpisuje tekstu nazwiskiem i kwalifikacjami, uciekaj.
• Brak źródeł naukowych – „dowody” ograniczone do opinii i anegdot.
• Sensacyjne nagłówki obiecujące „rewolucyjne” terapie bez skutków ubocznych.
• Strony przesycone reklamami suplementów i „cudownych” produktów.
• Brak dat publikacji – nieaktualne informacje mogą być niebezpieczne.
• Promocja jednej „magicznej” metody na wszystko.

Od Google do lekarka.ai: narzędzia, które pomagają (i szkodzą)

Ranking narzędzi do weryfikacji informacji medycznych

Nie każde narzędzie internetowe jest Twoim sprzymierzeńcem. Oto ranking narzędzi, które pomagają – i tych, które mogą poważnie zaszkodzić, jeśli korzystasz z nich bezrefleksyjnie.

Tabela 3: Narzędzia weryfikacji informacji medycznych – plusy, minusy i ryzyka
Źródło: Opracowanie własne na podstawie BUMED, 2024

Jak AI zmienia krajobraz informacji zdrowotnej

Sztuczna inteligencja, jak ta wykorzystywana przez platformę lekarka.ai, nie jest już przyszłością – to codzienność. Dzięki niej szybko odrzucisz nieaktualne, niezweryfikowane lub powielane informacje. AI porównuje setki źródeł, sprawdza powiązania i alarmuje, gdy coś nie trzyma się naukowych faktów.

Automaty nie myślą za Ciebie, ale dają narzędzia, byś mógł myśleć skuteczniej. Dobra AI podkreśla: sprawdzaj źródła, szukaj recenzji, nie ufaj ślepo ani ludziom, ani maszynom.

Lekarka.ai i inne asystentki – przełom czy zagrożenie?

Rosnąca popularność wirtualnych asystentek zdrowotnych budzi dwa przeciwstawne uczucia: fascynację i niepokój. Czy zautomatyzowane narzędzia, takie jak lekarka.ai, wyeliminują ludzką ocenę i empatię? Eksperci podkreślają: to świetne wsparcie informacyjne, ale nie substytut konsultacji ze specjalistą.

„Wirtualne narzędzia pomagają edukować i informować, ale nigdy nie powinny zastępować kompetencji lekarza. Ich siła tkwi w dostępności i szybkości, nie w nieomylności.” — Dr. Ewa Kowalska, ekspert ds. e-zdrowia, PAP Zdrowie, 2024

Krok po kroku: jak weryfikować informacje medyczne

12-punktowa lista weryfikacji – od tytułu po źródła

Chcesz wiedzieć, jak zdobyć rzetelne informacje medyczne? Oto sprawdzona checklista:

1. Sprawdź tytuł: Unikaj sensacji i obietnic „cudownych” efektów.
2. Przyjrzyj się autorowi: Czy podaje swoje kwalifikacje? Ma afiliacje naukowe?
3. Szukaj daty publikacji: Dane sprzed lat to ryzyko powielania nieaktualnych mitów.
4. Zweryfikuj źródła: Czy są podane konkretne badania, publikacje naukowe?
5. Sprawdź recenzję naukową: Peer review to złoty standard w świecie medycyny.
6. Oceń język: Im bardziej emocjonalny i sensacyjny, tym większe ryzyko fake newsa.
7. Zwróć uwagę na reklamy: Nadmiar „cudownych suplementów” to red flag.
8. Porównaj z innymi źródłami: Czy inne renomowane portale podają te same informacje?
9. Sprawdź aktualność badań: Nowe wytyczne mogą wywrócić stare zalecenia do góry nogami.
10. Poproś eksperta o opinię: Jeśli masz wątpliwości, skonsultuj z lekarzem lub farmaceutą.
11. Analizuj cytowane statystyki: Czy są poparte rzeczywistymi danymi?
12. Nie wierz w jedno „magiczne” rozwiązanie: W medycynie rzadko istnieje jedna odpowiedź na każdy problem.

Ta lista nie gwarantuje nieomylności, ale pozwala ograniczyć ryzyko padnięcia ofiarą informacyjnej ściemy.

Najczęstsze błędy i jak ich unikać

• Zbyt szybka wiara w sensacyjne nagłówki bez sprawdzenia treści.
• Kierowanie się popularnością, a nie merytoryką źródła.
• Ignorowanie daty publikacji i powielanie nieaktualnych zaleceń.
• Sugerowanie się opinią znajomych zamiast ekspertów.
• Brak umiejętności czytania między wierszami (np. reklama ukryta w artykule).

Co robić, gdy informacje się wykluczają?

Często zdarza się, że różne źródła podają sprzeczne dane. Jak się wtedy zachować?

Recenzowane czasopismo : To publikacja poddana ocenie przez kilku niezależnych ekspertów (peer review). Zawsze stawiaj ją wyżej niż blog czy forum.

Oficjalna strona instytucji : Gwarancja rzetelności i aktualności informacji. Sprawdź, czy instytucja ma autorytet międzynarodowy (np. WHO, ECDC).

Ekspert z udokumentowanym doświadczeniem : Sprawdź dorobek naukowy, publikacje i afiliacje autora (np. PubMed, ORCID).

Własna ocena na podstawie kilku źródeł : Jeśli nie masz jasności, porównaj co najmniej trzy różne źródła – im większa zgodność, tym większa szansa na prawdę.

Polska vs. świat: komu ufać, gdy każdy mówi co innego

Porównanie standardów: Polska, UE, USA

Kwestia rzetelności informacji medycznych to nie tylko polski problem. Standardy obowiązujące w Polsce, Unii Europejskiej i USA potrafią różnić się szczegółami, ale łączy je jedno – hierarchia dowodów naukowych.

Tabela 4: Porównanie standardów rzetelności informacji medycznej w Polsce, UE i USA
Źródło: Opracowanie własne na podstawie WHO, 2024

Rola instytucji państwowych i międzynarodowych

Instytucje takie jak Ministerstwo Zdrowia, WHO czy Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC) są gwarantem rzetelnych informacji, bo ich publikacje przechodzą rygorystyczny proces weryfikacji. To nie są miejsca na clickbaity czy sponsorowane treści – to źródła, na których naprawdę możesz polegać.

Globalne trendy a lokalne realia

Warto pamiętać, że nawet najbardziej globalne wytyczne muszą być dostosowane do lokalnych realiów. To, co działa w USA, nie zawsze sprawdzi się w polskich warunkach – zarówno pod względem dostępu do terapii, jak i uwarunkowań społecznych czy kulturowych. Klucz to połączenie perspektyw: śledź trendy światowe, ale nie lekceważ polskich wytycznych i doświadczeń.

Cena błędnej informacji: skutki dla pacjentów i systemu

Case study: trzy scenariusze z życia

1. Przypadek Jana (45 lat): Zamiast konsultacji u specjalisty, zaufał forom internetowym. Diagnoza postawiona po miesiącach prób leczenia domowego – ostra cukrzyca, powikłania wymagające hospitalizacji.
2. Przypadek Ewy (33 lata): Skusiła ją dieta „oparta na najnowszych badaniach” z popularnego bloga. Efekt – niedobory pokarmowe, anemia i konieczność leczenia farmakologicznego.
3. Przypadek rodziny Nowaków: Dziecko z objawami infekcji. Zamiast iść do pediatry, zastosowali „naturalne metody” z polecenia znajomej. Infekcja rozwinęła się w poważne powikłania.

Każdy z tych przypadków to dramatyczne konsekwencje wiary w niesprawdzone źródła.

Statystyki, które otwierają oczy

Tabela 5: Skala problemu dezinformacji zdrowotnej w Polsce
Źródło: Opracowanie własne na podstawie [Raport Higieny Cyfrowej 2024], [Polska Izba Ubezpieczeń 2024]

Jak unikać pułapek i nie przepłacać za niewiedzę

1. Zawsze sprawdzaj autora i źródła. Nie wystarczy ładny layout strony.
2. Porównuj informacje między różnymi portalami z akredytacją.
3. Konsultuj się z ekspertami korzystając z narzędzi typu lekarka.ai, ale nie rezygnuj z kontaktu ze specjalistą.
4. Unikaj stron z nadmiarem reklam i sensacyjnych nagłówków.
5. Nie wahaj się pytać, jeśli coś jest niejasne – zdrowie nie zna kompromisów.

Przyszłość informacji medycznej: trendy, zagrożenia, szanse

Czy AI zastąpi lekarzy w informowaniu pacjentów?

Rozwój sztucznej inteligencji pozwolił na błyskawiczne przeszukiwanie tysięcy publikacji i sygnalizowanie rozbieżności w danych, ale AI nie ma empatii ani doświadczenia klinicznego. To narzędzie, nie sędzia.

„Algorytmy mogą zweryfikować fakty, ale rozumienie kontekstu pacjenta to zadanie dla człowieka.” — Dr. Marta Nowicka, ekspert ds. AI w medycynie, BUMED, 2024

Kto odpowiada za dezinformację w zdrowiu?

• Portale i blogi, które zarabiają na kliknięciach zamiast na rzetelności.
• Influencerzy promujący niesprawdzone metody i produkty.
• Algorytmy mediów społecznościowych promujące viralowe, a nie prawdziwe treści.
• Użytkownicy powielający niesprawdzone informacje z nieznanych źródeł.
• Brak edukacji zdrowotnej w systemie szkolnym.

Jak przygotować się na falę nowych technologii

1. Ucz się korzystać z narzędzi do analizy źródeł (np. AI asystentów).
2. Nigdy nie rezygnuj z własnej oceny – krytyczne myślenie to podstawa.
3. Weryfikuj nowe technologie: czy są certyfikowane, kto je tworzy i na jakiej podstawie działają?
4. Bierz udział w szkoleniach z zakresu higieny cyfrowej i edukacji zdrowotnej.
5. Śledź wytyczne instytucji krajowych i międzynarodowych – to źródła, które podlegają ścisłej kontroli.

Słownik pojęć: rzetelność, peer review, evidence-based…

Co naprawdę oznaczają najważniejsze terminy

Rzetelność informacji : To zgodność z aktualnym stanem wiedzy naukowej, poparta dowodami i recenzją ekspertów.

Peer review (recenzja naukowa) : Proces weryfikacji publikacji przez niezależnych specjalistów w danej dziedzinie przed dopuszczeniem do druku.

Evidence-based medicine : Medycyna oparta na dowodach – stosowanie wyłącznie tych praktyk, których skuteczność potwierdzają badania naukowe.

Akredytacja : Oficjalne potwierdzenie jakości i wiarygodności instytucji lub portalu przez uznane organizacje.

Certyfikat HONcode : Międzynarodowy certyfikat dla stron zdrowotnych, gwarantujący rzetelność i przejrzystość informacji.

Dlaczego warto rozumieć żargon medyczny

Zrozumienie podstawowych pojęć branżowych pozwala skuteczniej oddzielać naukę od marketingu. Gdy znasz różnicę między „medycyną opartą na dowodach” a „innowacyjną terapią bez badań”, trudniej Cię nabrać na chwytliwe hasła i pseudoeksperckie porady.

Najczęściej zadawane pytania o rzetelne informacje zdrowotne

Jak sprawdzić wiarygodność informacji medycznych?

1. Znajdź nazwisko autora i sprawdź jego kwalifikacje.
2. Zobacz, czy artykuł podaje konkretne źródła i badania.
3. Sprawdź, czy publikacja przeszła recenzję naukową (peer review).
4. Porównaj treści z kilkoma innymi portalami z certyfikatami.
5. Oceń, czy artykuł nie jest sponsorowany/reklamowy.

Gdzie szukać najnowszych badań i rekomendacji?

• Oficjalne strony instytucji zdrowia: MZ, NFZ, WHO
• Bazy naukowe: PubMed, Esculap, Medline
• Portale z certyfikatem HONcode
• Recenzowane czasopisma naukowe dostępne online
• Platformy AI wspierające analizę źródeł (np. lekarka.ai)

Jak odróżnić opinię od faktu?

Opinia opiera się na indywidualnych doświadczeniach i jest subiektywna; fakt to informacja potwierdzona dowodami naukowymi i recenzją ekspertów. Klucz to zawsze sprawdzać, czy stwierdzenie opiera się na badaniach, czy tylko na anegdotach.

Podsumowanie: 9 brutalnych prawd o informacjach medycznych online

Najważniejsze wnioski i praktyczne wskazówki

W erze informacyjnego chaosu, zdobycie rzetelnych informacji medycznych to sztuka wymagająca nie tylko wiedzy, ale i instynktu łowcy prawdy. Pamiętaj o tych brutalnych zasadach:

• Popularność ≠ rzetelność. Wysoka pozycja w Google nie gwarantuje prawdy.
• Źródło zawsze ma znaczenie. Sprawdzaj autorów i akredytacje.
• Peer review to złoty standard. Szukaj informacji popartych badaniami.
• Unikaj sensacji i „cudownych rozwiązań”. One rzadko są prawdziwe.
• AI to wsparcie, nie sędzia. Korzystaj z narzędzi, ale nie rezygnuj z własnej oceny.
• Porównuj informacje. Konsensus kilku źródeł to dobry znak.
• Nigdy nie lekceważ daty publikacji. Nauka się zmienia.
• Wątpliwości? Pytaj ekspertów. To nie wstyd nie wiedzieć – wstyd nie sprawdzać.
• Przestań wierzyć ślepo w „magiczne” metody. Medycyna nie zna cudów, zna badania.

Jak nie dać się złapać – twoja checklista na 2025 rok

1. Zawsze sprawdzaj autora i źródła.
2. Porównuj dane z kilku różnych portali.
3. Stawiaj na recenzowane publikacje i oficjalne strony.
4. Odrzucaj sensację na rzecz faktów.
5. Stosuj narzędzia AI z głową i dystansem.
6. Bądź na bieżąco z aktualnymi wytycznymi.
7. Analizuj język – im bardziej emocjonalny, tym większa szansa na manipulację.
8. Sprawdzaj daty publikacji i cytowanych badań.
9. Pytaj ekspertów, gdy masz wątpliwości.

Tematy powiązane: AI, mity zdrowotne, praktyczne skutki dezinformacji

Jak AI zmienia podejście Polaków do zdrowia

Wirtualne narzędzia edukacyjne, takie jak lekarka.ai, pozwalają na szybki dostęp do rzetelnych informacji i uczą samodzielnej weryfikacji treści. Polacy coraz chętniej korzystają z AI, traktując je jako wsparcie w codziennych decyzjach zdrowotnych i edukacji, a nie – i słusznie – jako wyrocznię.

Największe mity zdrowotne w polskim internecie – 2025

• Dieta ketogeniczna „leczy wszystko” – nauka nie potwierdza jednolitych korzyści dla każdego.
• Suplementy mogą zastąpić leki przepisane przez lekarza – nieprawda, grozi powikłaniami.
• Brak skutków ubocznych to dowód na bezpieczeństwo terapii – fałsz, brak danych nie oznacza braku ryzyka.
• Im droższy preparat, tym skuteczniejszy – cena nie jest miarą efektywności.
• Medycyna ludowa to alternatywa dla współczesnej nauki – w wielu przypadkach to mit, nie evidence-based practice.

Co zrobić, gdy padniesz ofiarą dezinformacji?

1. Sprawdź, na jakiej podstawie uwierzyłeś w daną informację.
2. Skonsultuj się z ekspertem (lekarz, farmaceuta, platforma AI).
3. Zweryfikuj dane w kilku niezależnych źródłach.
4. Jeśli udostępniłeś fake newsa, sprostuj i poinformuj znajomych.
5. Zgłoś nieprawdziwe treści administratorom portalu lub instytucji nadzorującej.